Varkens die levend begraven worden, varkens die levend verbrand worden – in China heerst de Afrikaanse varkenspest, waardoor miljoenen dieren op wrede wijze gedood worden. Maar wat is dat eigenlijk, de Afrikaanse varkenspest?
Miljoenen varkens gedood in het Chinese jaar van het varken
In China, schrijft filosoof Thomas Macho in zijn boekje Varkens (2015), bestaan historisch gezien “meer respectvolle en minder ambivalente omgangsvormen” met varkens dan waar ook ter wereld. Varkens worden er “geenszins als onrein beschouwd en vormen de symbolische belichaming van geluk, vruchtbaarheid en rijkdom. (…) Varkens gelden in het Verre Oosten als bijzonder eerlijke dieren; mensen die in een jaar van het varken geboren worden, zouden zich kenmerken door verdraagzaamheid, vertrouwen, zedelijkheid en grootmoedigheid.”
2019 is toevallig ook een ‘jaar van het varken’, maar de Chinese varkensindustrie toont zich verre van verdraagzaam. Met jaarlijks zo’n 700 miljoen varkens produceert China meer dan de helft van ’s werelds varkensvlees, en behalve Vietnam is er geen land waar mensen gemiddeld meer varkensvlees eten. Momenteel woedt in China echter de Afrikaanse varkenspest. Al tientallen miljoenen varkens werden uit voorzorg gedood, vaak op extreem wrede wijze. Niet alleen veroorzaakt dat immens leed, maar het druist ook in tegen internationale richtlijnen.
Wat is dat precies, de Afrikaanse varkenspest?
Afrikaanse varkenspest (AVP) is een zeer besmettelijke virusziekte bij varkens. Symptomen zijn hoge koorts, gebrek aan eetlust, inwendige en uitwendige bloedingen (vooral aan oren en flanken), bloederige diarree en braken – al kun je het niet altijd meteen zien als een dier besmet is. AVP verspreidt zich vliegensvlug. Besmette varkens sterven vaak acuut en uiteindelijk sterft 40 tot 100 procent van alle besmette dieren.
Tot de dag van vandaag bestaat er geen vaccin, en AVP valt niet te behandelen. Het virus is hardnekkig: in varkensvlees en slachtafval kan het enkele maanden overleven, en in diepgevroren vlees zelfs enkele jaren. Er zijn overigens geen aanwijzingen dat het virus gevaarlijk is voor mensen.
AVP komt van nature voor in de zuidelijke helft van Afrika, bij het wrattenzwijn, het penseelzwijn en het bosvarken. In 1921 werd de ziekte voor het eerst ontdekt in Kenia. De belangrijkste verspreider is het varken zelf, via speeksel, sperma en urine. Het virus kan ook indirect worden overgedragen, bijvoorbeeld via niet-gereinigde transportwagens, keukenafval met besmet vlees of kleding van mensen die met zieke varkens werken. Afrikaanse teken, andere dan die we in Nederland kennen, verspreiden het virus ook, net als huisdieren en ongedierte. Verspreiding door vogels is niet waarschijnlijk, verspreiding door wilde zwijnen is een feit.
Sinds 2007 verspreidt Afrikaanse varkenspest zich razendsnel
Sinds 2007 heeft het virus zich vanuit Afrika verspreid naar de Kaukasus, Rusland en Oekraïne. Sinds 2014 komt de ziekte in meerdere EU-landen voor, zoals Polen en Tsjechië. De meeste meldingen van uitbraken betreffen wilde zwijnen, bijvoorbeeld in het najaar van 2018 in de Belgische Ardennen en als gevolg daarvan houdt de varkenssector zijn hart vast. Sinds augustus 2018 verspreid het virus zich door Azië, met rampzalige gevolgen voor miljoenen Chinese varkens.
In Nederland is AVP ooit ook uitgebroken, begin 1986 op een vleesvarkensbedrijf in de buurt van Zoetermeer. Varkens werden deels gevoerd met keukenafval (swill) van tientallen ziekenhuizen en restaurants, waar ook besmet vlees tussen zat. Het voeren van keukenafval is nu verboden binnen de EU. Op een zeugenbedrijf 800 meter verderop raakten varkens ook besmet, via een dierenarts die met zieke dieren in contact was geweest. Op 1 oktober 1986 was de uitbraak in de kiem gesmoord.
AVP is besmettelijker dan de klassieke varkenspest, die in 1997 in Nederland uitbrak. Destijds werden bijna alle Nederlandse varkens ‘geruimd’ (elf miljoen dieren), wat aanleiding was voor schrijver J.J. Voskuil en huidig directeur Hans Baaij om Stichting Varkens in Nood op te richten. AVP mag in Europa volgens EU-wetten niet voorkomen. Treedt de ziekte toch op, dan worden alle varkens binnen een straal van een kilometer van een besmet bedrijf gedood en vernietigd. Door het grote aantal varkens in Nederland, zo’n dertien miljoen in totaal, loopt dat al snel in de honderdduizenden.
Teken de petitie van Varkens in Nood!
In China zijn sinds de zomer van 2018 tientallen miljoenen varkens op wrede wijze gedood om verspreiding van de AVP te voorkomen. Varkens in Nood is een petitie gestart om onze regering op te roepen de Chinese ambassadeur te ontbieden en te wijzen op dierenwelzijn. Zeker in het jaar van het varken mogen de Chinezen meer “verdraagzaamheid, vertrouwen, zedelijkheid en grootmoedigheid” tonen. De gruwelijke manier waarop varkens gedood worden moet stoppen. Teken de petitie en help de Chinese varkens in nood.
Frederieke Schouten
Als veearts werkte ik 7 jaar lang tussen de varkens in de intensieve veehouderij. Ik werd daar dagelijks geconfronteerd met misstanden en schrijnend dierenleed. Toen ik inzag dat ik als veearts te weinig kon doen voor de varkens maakte ik de overstap naar Varkens in Nood. Nu ben ik directeur van dierenrechtenorganisaties Varkens in Nood en Dier&Recht en probeer ik als actievoerder het welzijn van miljoenen varkens in Nederland te verbeteren.