Het aantal varkensboeren daalt al jaren, maar door verschillende regelingen neemt nu ook het aantal varkens af. Varkens in Nood juicht deze ontwikkeling natuurlijk toe! Een kleinere varkensstapel staat namelijk voor minder dierenleed, minder mest en minder milieuvervuiling. Inmiddels begint ook de sector kansen te zien. “Een kleinere sector is niet per se nadelig” wordt gesteld in boerenvakblad Boerderij.
Honderden miljoenen vrijgemaakt
De overheid heeft meerdere regelingen getroffen waardoor het aantal varkensbedrijven en het aantal varkens afneemt. Om landelijke milieudoelen te halen, konden varkenshouders tot begin 2020 gebruik maken van een stoppersregeling. Daarnaast werd voor de saneringsregeling varkenshouderij 180 miljoen uitgetrokken. En vanwege de stikstofcrisis is er nog eens 350 miljoen uitgetrokken voor het opkopen van veehouderijen, waaronder varkensbedrijven.
70 procent van varkensboeren stopt
Verwacht wordt dat ruim 70 procent van de ongeveer 4.000 varkenshouders de komende tien jaar zal stoppen. In 2030 zullen er dus nog zo’n 1.000 varkensboeren zijn. Maar dat betekent niet automatisch dat het aantal varkens even fors zal afnemen. Het aantal varkensbedrijven neemt namelijk al jaren af, maar het aantal varkens bleef tot voor kort stabiel met zo’n 12 miljoen.
Varkensrechten van de markt
Dat kwam vooral omdat varkensrechten van stoppende boeren niet van de markt gehaald werden. Kleinschalige familiebedrijven verdwenen, en de rechten werden opgekocht door grote varkensfabrieken. Om te voorkomen dat het aantal varkens bijna gelijk blijft – weggestopt in steeds grotere stallen in handen van een aantal ‘varkensbaronnen’ - is het dan ook nodig varkensrechten voor altijd van de markt te halen, zo stelde Varkens in Nood vorig jaar al. Dat lijkt met de huidige regelingen te gebeuren.
Van 12 miljoen naar…
Hoeveel varkens er precies zullen verdwijnen is nog niet duidelijk, maar 10 tot 15 procent is de voorzichtige voorspelling voor dit jaar. Als het kabinet investeert in een daling van het aantal varkens die gelijk opgaat met de daling van het aantal varkensboeren, dan zou dit 7 tot 8 miljoen minder varkens tot gevolg hebben. En dat hoeft geen ramp te zijn voor de sector.
Kleinere varkensstapel brengt kansen
Want “een kleinere varkensstapel brengt ook kansen met zich mee”, aldus Boerderij. Ook in de sector zelf ziet men de voordelen van de afname van de hoeveelheid mest, een kleiner risico op (uitval door) ziekte en het overblijven van de betere bedrijven, zo benoemt het blad.
POV-voorzitter Linda Janssen is niet ongerust: “De varkenshouderij is wel gewend om zich aan te passen. Ik geloof dat de sector er uiteindelijk sterker uit kan komen.” Ook Robert Stienen, specialist varkenshouderij bij ABN AMRO, ziet de potentiële voordelen en denkt dat een kleinere Nederlandse varkenssector zich wel redt. Zowel Janssen als Stienen benoemen wel dat er oog moet zijn voor de blijvers, die ontwikkelingsruimte moeten krijgen.
Scherp blijven op dierenwelzijn
Hoewel het goed is dat de sector begint te wennen aan het idee van een kleinere varkensstapel, kunnen we de aandacht niet laten verslappen. Als de sector spreekt van het overblijven van de ‘betere bedrijven' moet dit niet gaan over boeren die het financieel het beste doen, maar over bedrijven waar het welzijn en de gezondheid van de varkens beter is.
Als de 1000 varkensboeren die we overhouden allemaal kiezen voor dieronvriendelijke megastallen schieten de varkens er alsnog weinig mee op. Daarom is het goed om te benadrukken dat er naast de krimp van de varkensstapel ook hogere eisen moeten worden gesteld aan de omvang van en het dierenwelzijn op de bedrijven die overblijven.
Kies voor duurzame, kleinschalige varkenshouderij
Minder dieren houden in Nederland is helemaal niet zo problematisch als je je bedenkt dat de meerderheid momenteel bedoeld is voor de export. Het geeft hoop dat nu ook de varkenssector beseft dat het anders moet.
Laten we de aandacht verleggen naar lokale productie; kleinschalig en duurzaam boeren stimuleren. Het tijdperk van de megastallen is voorbij.
Robyn Pees
Als jurist en inhoudelijk medewerker zet ik me in om een einde te maken aan het enorme leed van de miljoenen varkens achter gesloten staldeuren. Ooit zal de mensheid met afschuw terugkijken naar de erbarmelijke manier waarop we nu met onze mededieren omgaan. Ik wil er met mijn werk aan bijdragen dat ik die dag nog ga meemaken. Ieder dier heeft recht op een dierwaardig leven. Dieren kunnen niet voor zichzelf opkomen, daarom moeten wij ze een stem geven!