In 2019 verleende Gelderland toestemming aan jagers om bij een Nederlandse uitbraak van varkenspest direct alle wilde zwijnen in de provincie te doden. Dierenbeschermingsorganisaties Animal Rights, Fauna4Life en Varkens in Nood tekenden begin 2021 beroep aan tegen dit besluit. Rechtbank Gelderland besloot recent dat deze ontheffing niet verleend had mogen worden; de rechter vernietigt het omstreden provinciale besluit.
Wilde zwijnen vogelvrij verklaard
De ontheffing van provincie Gelderland gaf de Faunabeheereenheid (FBE) op voorhand toestemming om bij een Nederlandse uitbraak van varkenspest de populatie wilde zwijnen drastisch uit te dunnen. De jagers wilden daarbij gebruikmaken van hulpmiddelen die normaal verboden zijn, zoals schijnwerpers, lokvoer, kooien en geweren met geluidsdempers. Tijdens een zogenoemde ‘crisisfase’ was het in theorie zelfs mogelijk om alle zwijnen in de provincie te doden. Aangezien er nog geen sprake is van een uitbraak, vonden de dierenorganisaties deze toestemming voorbarig. Zij pleitten voor onderzoek naar alternatieven.
Uitspraak in voordeel van de zwijnen
De rechter is het eens met de dierenbeschermers en noemt de ontheffing onzorgvuldig voorbereid en slecht gemotiveerd. Zo is het onder meer onduidelijk wanneer de zwijnen gedood mogen worden; bij een uitbraak onder wilde zwijnen, onder varkens in de vee-industrie, of bijvoorbeeld een uitbraak in een dierentuin.
“Niet valt immers te begrijpen dat bijvoorbeeld in geval van een uitbraak in een dierentuin (en dat kan ook buiten Gelderland zijn), de noodzaak bestaat om in het wild levende zwijnen in Gelderland af te schieten” aldus de rechter.
Ook concludeert de rechter dat afschieten zelfs bij een uitbraak onder wilde zwijnen niet altijd de juiste keus is. Volgens het landelijk ‘beleidsdraaiboek Klassieke Varkenspest en Afrikaanse Varkenspest’ kan een afschotverbod juist in de crisisfase het risico op verspreiding beperken.
Besluit vernietigd
De rechtbank heeft met deze uitspraak het besluit van Gelderland in zijn geheel vernietigd. Ze draagt de provincie zelfs op om geen nieuw besluit te nemen, aangezien “dat helemaal niet noodzakelijk is”.
De dierenorganisaties zijn blij met de duidelijke uitspraak en hopen dat de provincie voortaan zorgvuldiger omgaat met haar bevoegdheid om dit soort ingrijpende ontheffingen te verlenen.
Aysis Plet, campagneleider bij Animal Rights: "Het verwerpen van dit besluit toont opnieuw aan dat dergelijke radicale ontheffingen veel te makkelijk worden verleend. Zonder ons bezwaar hadden deze FBE’s een slachting kunnen aanrichten onder wilde zwijnen zonder dat het ook maar enigszins duidelijk is of dat daadwerkelijk iets helpt tegen verspreiding van Afrikaanse varkenspest."