Deze column verscheen eerder op FTM.
Het is crisis in de veehouderij, geen sector wordt gespaard. Columnist Hans Baaij ziet echter kansen voor de bioboer: de vraag naar biologische producten neemt wereldwijd toe en te prijzen zijn gunstig.
Het gaat niet goed met de varkenssector. In 2015 dacht slechts 38 procent van de varkensboeren dat hun bedrijf de crisis in de sector zou overleven. Ook dacht meer dan een derde van de varkensboeren te moeten stoppen als de prijzen het komende half jaar niet zouden verbeteren.
Dit blijkt uit een enquête van het blad Pig Business onder bijna 400 varkenshouders. Van de zeugenhouders — varkensboeren die biggen produceren — is in de tweede helft van 2015 12,4 procent gestopt. De voornaamste oorzaak van de crisis in de varkenshouderijsector wordt gezocht in de extreem lage prijzen als gevolg van overproductie. Afgelopen februari is het laagste prijsniveau ooit bereikt: 1,139 euro per kilo geslacht gewicht.
Niet alleen Nederlandse varkenshouders zien zwarte sneeuw. In geheel Europa heeft de varkenssector het moeilijk.
In de melkveehouderij is de crisis niet minder groot. Door de lage melkprijzen gaan boerenbedrijven over de kop. De problemen begonnen toen Rusland in de zomer van 2014 de grens voor zuivelhandel sloot en zijn verergerd door het einde van het melkquotum. Lichte kalveren leverden niets op en werden massaal doodgespoten. Gelukkig neemt de veesector maatregelen om een einde aan deze misstand te maken. Alleen al door de beperking van het uitrijden van mest en EU-normen voor het uitrijden van fosfaat verdwijnt binnenkort 20 procent van de koeien. Mogelijk een derde van de koeienboeren zal het einde van 2016 niet halen.
Het aantal legpluimveehouderijen in Nederland is tussen 2011 en 2013 met bijna 200 afgenomen tot zo'n 900 ondernemingen, vertelt LTO-bestuurder Hugo Bens. Hij verwacht dat dit aantal nog verder zal dalen. Nog meer legpluimveehouders raakten in 2014 in financiële problemen doordat de eierprijs al lange tijd heel laag lag, terwijl kippenvoer juist erg duur was (Boerderij, 6-9-2014). Één uitbraak van vogelgriep en de sector kan het schudden.
De opmars van bio
Hoe anders is de stand van zaken bij de biologische veehouderij. De omzet van biologisch vlees en eieren steeg in Nederland met 10 procent. De verduurzaming van het vleesaanbod door enkele grote retailers (Albert Heijn en Jumbo) is in Nederland duidelijk merkbaar en zelfs in snackbars en cafetaria’s zijn tegenwoordig biologische producten te vinden.
Er is in Nederland een tekort aan biologische melk en dat moet geïmporteerd worden. Enkele honderden melkveehouders overwegen daarom over te schakelen naar biologische productie. Annemieke van Dongen in het AD: 'Biologische zuivel is niet aan te slepen. Dat tekort levert aantrekkelijke prijzen op, terwijl de prijs voor gewone melk juist keldert'. Tijdens de Biobeurs in Zwolle zaten workshops over biologische melkveehouderij overvol.
Rabobank waarschuwt echter dat de omschakeling naar biologische productie niet eenvoudig is. Het is een grote investering die veel aanpassingen aan het bedrijf vergt, zeker twee jaar in beslag neemt en om een andere mentaliteit van de boer vraagt. Daar staat tegenover dat biomelk nu 50 eurocent per liter oplevert en gewone melk 30 eurocent per liter.
Wereldwijde
Bij de varkenshouders is het verschil tussen biologisch en gangbaar nog groter. De prijs voor bio-varkensvlees ligt op 3,60 euro per kilo en voor gangbaar varkensvlees rond de 1,20 euro. Ook in andere grote varkenslanden als Denemarken, Frankrijk en Duitsland is de vraag groot en nog steeds groeiende. Voor Deens biologisch vlees wordt een recordprijs betaald: 2,31 euro per kilo geslacht gewicht bovenop de basisnotering voor gangbaar varkensvlees (Boerderij, 19-11-2015).
Régis Lebrun, directeur van vleesfabrikant Fleury Michon in Frankrijk, moet zijn biologische ham, die tot drie keer meer opbrengt dan gewone ham, uit Denemarken halen. Hij vindt dat vreemd in een tijd waarin de varkenshouderij in zo’n diepe crisis verkeert (Boerderij,16-2-2016).
In Duitsland is bio ook sterk aan het groeien. Landbouwminister Christian Meyer wijst erop dat Duitsers in 2015 11,1 procent meer hebben uitgegeven aan biologische voeding en dat biologische boeren zelfs in tijden van crisis grote kansen hebben op een stabiel inkomen door de groeiende vraag naar biologische levensmiddelen.
In de VS geldt hetzelfde verhaal. De omzet steeg met 11 procent in 2014 en het marktaandeel is met bijna 5 procent goed voor ruim 35 miljard dollar omzet. Zelfs in China is de belangstelling voor biologisch voedsel enorm toegenomen. Volgens Foodlog vindt 80 procent van de Chinese stedelingen biologisch eten 'het geld waard'.
De productie van biologisch vlees, zuivel en eieren blijft dus sterk achter bij de vraag. Het veelgehoorde argument van boeren dat ze niet over kunnen stappen, omdat de consument niet meer wil betalen, is ongegrond. De consument wil wél meer betalen. De vraag naar biologisch blijft toenemen. Er is geen beter moment voor de boeren om over te stappen dan nu. Maar doen ze dat ook? In een volgend artikel kom ik hier uitgebreid op terug.