Varkens zijn slimme, nieuwsgierige dieren met een enorme behoefte aan wroeten en onderzoeken. Maar door vage, onduidelijke wetgeving wachten ze al 28 jaar op goed afleidingsmateriaal. Nu komt daar eindelijk verandering in, door samenwerking tussen wetenschap, ministerie, NVWA en Varkens in Nood.
Wettelijke bescherming – op papier tenminste
De overheid wil het welzijn bij varkens waarborgen. Daarom zijn er in 1991 wetten opgesteld, bijvoorbeeld over afleidingsmateriaal tegen verveling. Maar wie zich in de huidige welzijnswetgeving verdiept, komt regelmatig een ‘open norm’ tegen. Dat is een wettelijke norm die geen concrete uitwerking heeft. Een voorbeeld hiervan is dat varkens permanent moeten beschikken over ‘voldoende materiaal om te onderzoeken en mee te spelen’. Ook wordt vermeld dat het materiaal kan bestaan uit hooi, stro ‘of ander geschikt materiaal’. Maar wat is ‘voldoende’? Wat is ‘geschikt’? Dat klinkt natuurlijk mooi, maar als het erop aankomt blijven het vage termen.
Uit onderzoek van Varkens in Nood blijkt dat alleen concrete regelgeving goed gecontroleerd wordt. Zoals dat vleesvarkens minimaal 0,8m2 leefruimte moeten hebben en de vloerbalken minimaal 88mm breed moeten zijn. Wanneer zaken niet goed meetbaar zijn – of voor meerdere interpretaties vatbaar – is het voor de NVWA lastig tot onmogelijk om erop te handhaven. Handhaving blijft dan achterwege.
Door dit soort onduidelijkheden werd jarenlang volstrekt ongeschikt speelgoed aan varkens aangeboden. Een ketting met een harde kunststof bal voor vleesvarkens en zeugen bijten op een stukje pvc: materialen die absoluut niet voldoen aan de onderzoeks- en wroetbehoefte van varkens.
Varkens in Nood strijdt voor meer duidelijkheid
De open normen als ‘voldoende en geschikt afleidingsmateriaal’, ‘zieke varkens hebben passende verzorging nodig’ en ‘je mag dieren geen onnodig lijden toebrengen’ zijn ons een doorn in het oog.
Want wat is passende verzorging? Wat is in hemelsnaam noodzakelijk lijden? Als het financieel goed uitkomt, is alles dan geoorloofd? De wetten zijn zo onduidelijk dat ze door veehouders lastig na te leven zijn en dat het vrijwel onmogelijk is voor de NVWA om de wet te handhaven. Varkens in Nood vecht al jaren om de open normen met duidelijke criteria in te vullen, zodat de wet de varkens eindelijk echt beschermt.
9 criteria voor een leuker varkensleven
De vraag om open normen in te vullen legde Varkens in Nood neer bij de Wetenschapswinkel, een onderzoeksproject van Wageningen University and Research. Met behulp van dit onderzoek zijn vragen over ‘geschikt materiaal’ nu eindelijk beantwoord. Er ligt een brochure met praktische richtlijnen voor goed afleidingsmateriaal. Hierin kunnen varkensboeren lezen aan welke normen zij moeten voldoen en kan de NVWA daarop handhaven.
Voor die handhaving is bovendien in de loop van het onderzoekstraject een protocol ontwikkeld, dat direct door de NVWA wordt gebruikt. De varkenshouderij is in beweging en geeft nu al beter speelgoed aan de dieren.
De eerste resultaten van de inspecties door de NVWA laten zien dat twee derde van de bedrijven op dit moment niet aan de wet voldoet op het gebied van verrijkingsmateriaal. Dat roepen wij al jaren. Maar het is fantastisch nieuws dat de NVWA dit nu beaamt en dat er voor de varkens eindelijk beter afleidingsmateriaal in de stal komt! De tijden veranderen. Langzaam maar zeker. Wij zijn er trots op hieraan te kunnen bijdragen.
Frederieke Schouten
Als veearts werkte ik 7 jaar lang tussen de varkens in de intensieve veehouderij. Ik werd daar dagelijks geconfronteerd met misstanden en schrijnend dierenleed. Toen ik inzag dat ik als veearts te weinig kon doen voor de varkens maakte ik de overstap naar Varkens in Nood. Nu ben ik directeur van dierenrechtenorganisaties Varkens in Nood en Dier&Recht en probeer ik als actievoerder het welzijn van miljoenen varkens in Nederland te verbeteren.